«Կասկադ 6.15»-ը լրագրող, հաղորդավարուհի Մարիաննա Հակոբյանի առաջինն վեպն է։ Լույս տեսնելով 2021 թ․, այն արդեն հասցրել է սիրվել ընթերցողների կողմից, քանի որ վեպում արծարծվում են երիտասարդներին հուզող և հատկապես աղջիկների ու կանանց կյանքում առկա կարևոր խնդիրներ ու թեմաներ, որոնց մասին հազվադեպ է բարձրաձայնվում: Սեր, ամուսնություն, հավատարմություն, դավաճանություն. ո՞րն է երջանիկ լինելու գաղտնիքը, ի՞նչ պետք է զոհաբերես հանուն երջանկության, պատրա՞ստ ես երջանիկ լինել ուրիշի դժբախտության հաշվին: Այս բարդ հարցերը վեպում իրենց հետաքրքիր պատասխաններն են գտնում: Հերոսուհին անցնում է տարբեր հարաբերությունների միջով, կարծես թե կորցնում երջանիկ լինելու հույսը, սակայն գտնում մեծ ու կարևոր մեկ այլ բան՝ հոգևոր ներդաշնակությունը: Այս տեսանկյունից վեպը նաև մոտիվացնող ուղերձներ է պարունակում:
Հատված վեպից
Ասացի՝ դուրս գանք, երևի նա ուզում էր՝ մի քիչ էլ զրուցեինք, իսկ ինձ համար ավել մնալը գայթակղություն էր, որին չէի ուզում տրվել: Դուրս եկանք, սրճարանի դռան դիմաց ակնկալվում էր հրաժեշտը: Նորմալից շատ հեռու կանգնեցի.
— Հաջող, Մա՛րկո, լա՛վ մնա: Մարկոն ձեռքը տարավ դեպի աստղերը, հետո դանդաղ իջեցնելով մոտեցրեց, որ ձեռքս սեղմի, մոտեցրի, բռնեց ամուր, դեպի իրեն ինձ ձգեց, մոտեցավ համբուրելու, շուրթին մոտիկ էր, գլուխս թեքեցի, ուժեղ համբուրեց այտս, երկար ձգվող պահ էր: Ես գիտեի՝ որտեղ էր նա ուզում համբուրել՝ շուրթի ու թուշիկիս մեջտեղի փոսիկը: Ես չնայեցի աչքերին, պտտվեցի, դժվար քայլերով հեռացա: Գրպանումս մատս պատահաբար կպավ հեռախոսիս ու միացավ Բաստան: Պարանոցիս աստղերը լաց եղան, կրծքավանդակս կարմրեց, կոկորդս ցավեց խեղդվող արցունքներից:
Ախր «արի»–ով սկսվող լիքը բան էի ուզում ասել: Արի նորից պարենք Հրապարակի գորգի մեջտեղում, ինձ փա թաթիր քո ձեռքով ու հոլի պես պտտացրու: Արի միշտ տուգանվենք հասարակական կարգը խախտելու համար: Արի նորից անձրևի տակ մինչև «տռուսիկ» թրջվենք: Արի նորից նստենք շենքի կտուրին ու գռազ գանք, թե դիմացի շենքի որ պատուհանից ա վառվելու առաջին լույսը ու հորինենք անծանոթների առավոտը ու մտածենք որ երգի տակ կսազեր այդ առավոտը, հաստատ Pink Floyd–ի «A pillow of winds»–ի: Ինձ վրա նորից լինի երկու կտոր հագուստ՝ քո լայն պիջակը ու սև «սթրինգս», մազերս անփույթ, մտքումս՝ մեկը լիներ կողքից մեզ նկարեր: Ցուրտ է այդ ժամին կտուրին, բայց լուսաբացը սառը գեղեցկություն ունի: Հետևենք՝ ինչպես է արթնանում սպիտակամաշկ լուսաբացը, շարժում ոտքերի մատիկներն ու լսվում է բույրը լուսաբացի ու տեսնում եմ համը նրա ու զգում եմ համբույրդ թուշիս փոսիկին ու գլուխս դնում ուսիդ ու շշուկով ասում՝ արի գնանք քնենք: Արի նորից թռչուններին կերակրենք ձեռքի ափով, նորից խոսիր նրանց հետ ու ասա՝ էս աղջիկը իմ սերն ա: Արի նորից անկապ բաներ անենք՝ նկարենք մեր շողքը գետնի վրա, պատի վրա մատներով մի բան ցույց տուր գայլից բացի: Արի նստենք մեքենան, ոտքս ցավեցրած բարձրակրունկից հանեմ ու դնեմ ապակու սառը դեմքին ու «հո» անի դիմապակին ու գոլորշացնի՝ թողնելով հինգ փոքրիկ կլորակ: Ասեմ՝ չմաքրես: Հետո դու բռնես միշտ սառը ոտնաթաթս ու ասես՝ ոտքերից են հիվանդանում, ասեմ՝ էդ տատիկիս տեքստն ա, ասես՝ «черно–синий», բայց հավերժի գույնը քո աչքերի սպիտակն ա: Ջղայնության պահին քեզ ասված ամենավատ խոսքս լինի՝ «անշոր մնաս»: Հետո իրոք թռցնեմ օրը մի բան: Ջինսդ հագնեմ ու գոտու կազմակերպված անցքերից շատ հեռու մի անցք բացեմ, հետո երկրորդը, որ զույգ լինեն, զույգ մնան: Դու չհավատաս, բայց ես էդպես գնամ խանութ «կրուասանի» հետևից: Նախանձեմ՝ քո շորերն ավելի շատ են, քան իմը, ասեմ՝ մեկ ա շոպոգոլիկ ես: Միշտ նույն հարցականով ջղայնանաս՝ ե՞ս եմ շոպոգոլիկ: Ես մինչև հիմա քո ճաշակով եմ առնում «կապիշոնկեքս»՝ տղամարդկանց բաժնից, էն հույսով, որ մեկ էլ տեսար հանդիպենք ու ինձ ուղղես ասելով՝«կապիշոնկա» չի hoodie ա:
Ոնց էի սիրում կոշիկներդ փայլեցնել ու շարել դռան ձախ կողմում, որ տուն մտնես, գոհ դեմքով ասես՝ արի մի հատ «պոնչո» անեմ: Միշտ զարմացել եմ՝ դու ո՞նց ես էդքան էսթետիկ՝ անգամ զուգարանում, անգամ մատդ՝ քիթդ: Ուշքս գնում ա քո մազերի որակից: «Խառնելու եմ — հեռու գնա — արի ստե՜եեեղ, ես սիրում եմ բռնոցի, գործի գնալու ժամն ա, նորից պետք ա հագնվենք — սառոչկադ ճմրթվեց — հարդուկելու հույս չկա»: Արդուկելու լիքը շոր կա, թող մնա կիրակի կանեմ կամ երբեք, մեզ մնացել ա ապրենք երկու հատ երկուշաբթի ու մի հատիկ շաբաթ: Ապրենք, սերս, որ սիրենք, տան գործը միշտ էլ կա: Արի նորից իրար հետ գործի գնանք, հետո իրար հետ տուն գանք, իրար հետ կապ չունեցող բաներ պատմենք: «Աննան մեզ նմանեցնում ա Olivia Palermo–Johannes Huebl զույգին, բայց ինձ թվում ա՝ մենք ավելի շատ Բոնի–Կլայդոտ ենք: Ինձ իսկական «պիստալետ» կառնե՞ս: Գիտե՞ս՝ ովքեր են էսկիմոսները: Սիրտս սպաս ուզեց»:
— Թրաշդ սուր ա, քիթիկս ծակում ա:
— Ուտեմ քիթիկդ:
— Վիրահատած, ֆեյք քիթիկ:
— Ես քեզ սիրում եմ «դո ի պոսլե»:
— Գիտես ի՞նչ եմ շատ սիրում:
— Ինձ ես շատ սիրում, մենակ ինձ, ուրիշ ոչ մի բան:
— Չէ, քո սիրելու ձևն եմ սիրում, որակով սեր ենք ստացել, մնում ա «M&M’s»–ի պես շուտ չվերջանա:
— Գիժուկս:
— Ոչ մեկին չես ասե՞լ էդ բառը ինձնից բացի:
— Չէ, գիժուկս, մենակ քեզ, էդ քո բառն ա, ուրիշներին ստից կյանք եմ ասել:
— Հա էդ լավ ա, որ ստից ա եղել: Հաստատ ստի՞ց, իսկ ո՞ւմ, էդ երբ էր:
— Սկսեցի՞ր էլի…
Հիշում ես տաքսին)), իսկ էն կապույտ աչքերով տաքսու վարորդին, որ մեր ճաշակով երգեր էր լսում, դիմացի հայելով «կինո» դիտում: Նա չէր հասկանում մեր վեճերի պատճառը, ինչպես և մենք, երևի նրան էլ տատիկիս պես հետաքրքիր էր՝ ի՞նչ ա լինելու մեր վերջը: Տատին հիմա էլ չի ընդունում այդ վերջը ու ամեն անգամ տալիս ա նույն հարցը: Ես դեռ չեմ հորինել վերջը: Աշնանը վաղուց չեմ տեսել, կարոտել եմ: Աշունն ինձ համար ծառից ընկած տերևների բոլոր գույների խառնուրդից քո կոշիկներն էին՝ «Բրոգիները», որոնց անունը վերջը սովորեցի: Կարոտել եմ քո նեռվայնացնող ինքնավստահ քայլվածքը: Ու նեռվայնացնում են այն երկկենցաղները, որոնք կարծում են, թե մեր բաժանման պատճառը կենցաղն էր: Նրանք, որոնք չեն կարծել, անկեղծորեն հարցրել են՝ ինչի՞ բաժանվեցիք, միշտ խաբվել են, անգամ շատ խմած ժամանակ եմ ստել: Մեկին ասել եմ, որ հարվածել ես, որ քեզ վատ մարդ սարքեմ, մյուսին ասել եմ, որ դավաճանել եմ քեզ, որ ինձ վատ մարդ սարքեմ ու քեզ՝ ավելի վատ մարդ: Իրականում ես եմ վատ մարդու քառակուսի, որովհետև խախտեցի պայմանավորվածությունը, որոշել էինք բաժանվելու դեպքում վատ բաներ չասել իրար մասին: «Իբր բաժանվում ենք» խաղը քեզ ջղայնացնում էր, միակ խաղն էր, որ ասում էիր՝ չեմ խաղում:
— Ինձ որ հարցնեն՝ բա ինչի՞ բաժանվեցինք, վատ բան չեմ ասի, կասեմ՝ ես հարգում եմ իմ անցյալը, տենց լավ ա, չէ՞:
Ասում էիր.
— Շաբլոն ա, յուրահատուկ պատասխան մտածի:
— Բա դո՞ւ ինչ կպատասխանես, որ հարցնեն:
Ջղայնանում էիր.
— Ոչինչ: Որ բաժանվենք, ես քեզ կատեմ:
Ասում էի.
— Հոմանիշների բառարանը դու ես, ատելությունը սիրո հոմանիշն ա, չգիտե՞ս: Ավելի լավա ատես, քան ասես՝ ես հեռվից քեզ կսիրեմ, թե հեռվից սիրելը որն ա: Ինձ պետք ա, որ կողքս լինես ու չվերջանաս: Սիրում էի ծիծաղիդ վերջին կտորն ուտել, ամենահամով մասն էր: Ծիծաղիդ ողջ շոկոլադը հավաքվում էր այդ վաֆլե ելևէջի մեջ: Ինչե՞ր էիր պատմում էդքան ոգևորված, գիտե՞ս չէ՝ չէի լսում, որովհետև երբ ներքևի ատամով կրծում էիր վերևի շուրթդ, նորից սովածանում էի: Քեզնից հետո էնքան խորն եմ ինձ փորել ու թաղել, մեկ–մեկ աշխարհ եմ վերադառնում ու մենակությունից գժվում, փողոցում հարցում անում:
— Դուք լավ մարդ եք, թե՞ վատ:
Մտածում են՝ էս գիժն ո՞վ ա: Իսկ ես չգժվելու համար եմ էդպես անում: Էն օրն էլ կաֆեում մի տղա իբր շշուկով ասաց ընկերոջը՝ գրազ գանք, մենակ չի, ընկերոջն ա սպասում: Եթե հարցում անեն, երևի 98 տոկոսը նույնը կասի, որովհետև միշտ 98 տոկոսանոց պատրաստ տեսք ունեմ. սպասում եմ ամենակարևոր պատահական հանդիպմանը: Ներքին ձայնս ասում ա, թե այս կամ այն սրճարանում գուցե լինես, ուր ժամանակին շատ էինք լինում: Ամեն անգամ մոռանում եմ, որ ներքին ձայնս իմ պես սուտասան ա, միայն կաֆեից կաֆե ա ինձ քարշ տալիս ու փողերս ծախսում, իսկ քեզ պատահաբար էդպես էլ չի հանդիպացնում: Իսկ հարցումները հեքիաթ են, չհավատաք, նրանք չգիտեն անգամ լավ մարդ են, թե վատ, ուր մնաց մյուս հարցերում չսխալվեն, գրազը կրեն՝ մենակ եմ, թե մենակ չեմ: Բայց գիտե՞ս, էդպես մի լավ ընկեր եմ գտել, ճիշտ են ասում՝ որտեղ չես փնտրում, էնտեղ ես գտնում: Բայց դա կապ չունի, ինձ մենակ եմ զգում: Ուզում եմ հիշել՝ երբ մահացա, երբ ծնվեցի, երբ էի երջանիկ. այն օրը, երբ ձեռք–ձեռք բռնած իջնում էինք Բարսեղենց փաբից: Յուրահատուկ այդքան օրեր են եղել, բայց ոչնչով չառանձնացող պահը դարձավ բացառիկ: Ինչ իմանայի, որ երջանկությունն այդքան աչքի չընկնող տեսք ունի, որ բարդ սահմանում չէ, այլ մեկ բառանի: Չհավատացի, վախեցա, պատրաստ չէի դեռ կյանք չապրած երջանկություն գտնելուն: Իմ լավագույն հատկանիշները երևացին, երբ դու հայտնվեցիր, որքան կիսատ գիտեի ես ինձ ու ինչքան լավն էի քեզ հետ:
Շատ անգամ եմ անհամեստ մտքեր ունենում, որ աշխարհում ամեն ինչ պտտվում ա մեր սիրո շուրջ, որ մենք կինոյի սցենար ենք, որի «happy end»–ը կախված ա մեզ ստեղծած Ռեժիսորից, որին խնդրում եմ, համոզում, գժվացնում՝ Աստված, Աստված, Աստված, Աստված: Բայց միթե կարելի ա դրա համար ինձ պատժել այս համառ մենակությամբ, որ աշխարհի սկիզբին ա նման, անձև ու դատարկ, խավար: Սպասում եմ` լույսը տա՝ վերադարձնի քեզ, որովհետև դու միակ մարդն ես, որն ինձ հուզում ա: Առանց քեզ վատ եղանակ ա, ոտքս անընդհատ մզզում ա: էն բառի իմաստը տենց էլ չասեցիր՝ մմզ–պպզ:
Մի խոսքով՝ արի նորից հաշտվենք, որ կռվենք, տունը տակնուվրա անենք, որ իրար հետ նորից հավաքենք ու ծալենք պահարանից թափած մի աշխարհ շորերն ու աթոռներն իրենց տեղը դնենք:
Արի էլի… կյանքի դասերը սովորենք միասին: Փակենք «Ջումանջին» ու վերջապես որոշենք՝ ուր ենք գնում… Ամուսնական մատանին երկար ժամանակ չէի հանում, իսկ անձնագիրը միշտ մոտս էր՝ սպասում էի, որ գար ու ասեր՝ արի փախնենք, ու առանց ճամպրուկի, առանց որևէ բանի, տեղում մտածեինք ու թռնեինք այնտեղ, ուր ոչ մի բան չէր հիշեցնի մեր խայտառակ կյանքը:
Աղբյուրը՝ Մարիաննա Հակոբյան, Կասկադ 6.15, Երևան, «Զանգակ», 2021: